Pedagozi u ateljeima
Napomena: Kada je
Vukica Popović davne 1969. stvorila termin „Velikobečkerečki slikarski ateljei“
ona nije stavila poseban akcenat na značaj rada samih ateljea, kao i pedagoški uticaj
pojedinih slikara u njima. Ipak ovi momenti bi upravo na pravi način pojasnili
Vukicinu misao, koja i danas živi.
Na samom početku razvoja slikarstva u Bečkereku pedagoški momenat
je i više nego značajan faktor. Tako je na primer moler i ikonopisac Dimitrije
Popović (1738-1796) podučavao svoje kumče Alekseja Nikiforovića (1756-1808).
Isti slučaj je i sa drugim značajnim baroknim slikarom Teodorom Popovićem
(1747-1807) u čijem ateljeu likovno stasavaju njegovi sinovi Georgije i
Jeftimije.
Dolaskom Konstantina Daniela u grad 1826. godine značaj ateljea je
dobio nove i do tada nezamislive razmere u gradu. U njemu borave brojni učenici
željni znanja, kao što su Ivandi (1847), Uroš Knežević (pre 1849), Đura Jakšić
(1850). Čak i kada je napuštao grad Konstantin je imao svoje učenike. Prilikom
slikanja ikonostasa u Dobrici 1852. godine, pomagači i učenici su mu bili Lazar
Nikolić (1824-1889) i Marko Zavišić (1834-1855).
Pred kraj Danielovog života 1870.
godine u Bečkereku je otvorena i slikarska škola „za obrazovanje diletanata
koji osećaju da imaju talenta“ od strane Jožefa Špoljarića. Prema trenutno
dostupnim informacijama ova škola je radila i naredne 1871. godine.
Mnogo godina kasnije nakon I
svetskog rata postojaće još dve privatne inicijative za osnivanje slikarskih
škola. To su pre svega pokušaji Aleksandra
Sekulića (1877-1942) i Janoša Ajha (1899-1943). Nažalost ove inicijative nisu
imale odjeka u javnosti i među omladinom. Interesantno je da su u Ajhovim
planovima bili i časovi istorije umetnosti kao deo školskog programa.
Pored rada u ateljeima gradska mladež
je osnovna znanja mogla primiti i u obrazovnim ustanovama. Iz istorijskih
izvora poznato nam je više gimnazijskih profesora crtanja. Prvi među njima je
bio Jožef Špoljarić (1872), koga nasleđuje 1877. Antal Strajtman (1850-1918),
koji se sa velikom posvećenošću bavi pedagoškim radom. Godine 1903. organizovao
je i prvu izložbu dečijih crteža. Nakon I svetskog rata za profesora u Gimnaziji dolazi i Aleksandar Lažečnjikov
(1872-1944), koga nasleđuje Karolj Fajfer 1941. Godine.
Ateljei kao objekti
U Zrenjaninu danas postoji čak tri reprezentativne građevine koje
su izuzetno značajne za razvoj likovne umetnosti u gradu i šire. One ne
predstavljaju samo objekat od istorijskog značaja već imaju i značajne
arhitektonske karakteristike. Posmatrano iz ugla naučno-fantastične vizije
grada, ova tri objekta bi mogli činiti snažan kulturni i turistički potencijal
grada.
Prvi među njima je kuća i atelje Konstantina Danila iz 1837, koja
se prema mojim saznanjima ne nalazi na listi zaštićenih objekata u gradu. Iako
je u posleratnom vremenu ova kuća izgubila određene arhitektonske
karakteristike, nije nemoguće vratiti joj stari sjaj. U dvorištu kuće nalazila se
manja za smeštaj učenika (ne znam da li
ona danas postoji).
Drugi objekat je poznat po tome što je bio Oldalov atelje, a danas
je u njemu izložbeni salon Istorijskog arhiva i još ponešto. U ovoj kući je
1897. godine boravio prestonički slikar Pal Vago, na poziv Torontalske
županije. Povodom proslave Milenijuma od dolaska Mađara u Panoniju, on je dobio
zadatak da naslika „Defile banatskih spahija pre carem“.
Treći objekat od izuzetnog značaja je kuća slikara Varkonjija iz
1910. godine. U ovoj kući su kreativno vreme provodili brojni slikari, jer je Jozef
Varkonji (1879-1938) u letnjim mesecima od svoje vile pravio slikarske ateljee.
Samim tim ova kuća se može smatrati pretečom likovne kolonije.
Нема коментара:
Постави коментар