Posuda za duvan, Johan Mareš (Ausig), 1865-1885.

EKSPONAT MESECA JANUARA II 2016.

Istorijat

Posuda za duvan čuva se u Narodnom muzeju u Zrenjaninu i trenutno je izložena na stalnoj postavci, u delu koji oslikava materijalnu kulturu i primenjenu umetnost XIX veka na području Banata. U muzej je stigla u vidu poklona i pripada studijskom materijalu primenjene zbirke.

Karakteristike i opis

Posuda je sastavljena iz dva dela i služila je čuvanju duvana. Izrađena je od siderolit keramike i naknadno je oslikana. Zamišljena je potpuno skulturalno i realistično predstavlja čoveka u nemačkoj narodnoj nošnji (karakterističnoj za područje Bavarske, Štajerske i dr), koji sedi na kamenom postamentu i svira citru. Stilski nije ujednačena i na njoj se prepliću uticaji romatizma i realizma sa etno motivima.

Proizvođač

Johan Mareš (1821 - 1914)  je prvobitno radio u fabrici Adolfa Bera, u čiju vlasničku strukturu ulazi tokom 40-ih godina XIX veka. Od 1851. godine fabrika dobija naziv Ber & Mareš , da bi 1860. godine Johan u potpunosti preuzeo rukovodstvo nad njom i ona od tada nosi naziv – Johan Mareš (Ausig – Bohemia), fabrika terakote i siderolita. Fabrika je poznata pre svega po figurama patuljaka (čija proizvodnja počinje 1874) i različitim mitološkim i egzotičnim motivima, kao i predmetima za domaćinstvo (vaze, satovi, posuda za duvan i dr). Godine 1890. Fabriku preuzima Johanov sin Ferdinand (1854 – 1940), koji vodi fabriku sve do smrti 1940. godine. Proizvodnja je prestala tokom rata 1944. godine, a 1945. fabrika je oštećena u američkom bombardovanju.  Zvanično je zatvorena 1948. godine, nakon bezuspešnog pokušaja obnavljanja proizvodnje.

Datiranje

Na osnovu stilskih karakteristika i određenih istorijskih okolnosti predmet je datiran u period između 1865. i 1885. godine. U prilog takvom datiranju ide i utisnuta oznaka na dnu posude - JM 62. Mali serijski broj, kako god on bio sistematizovan, nam govori da posuda pripada ranom dizajnu ovog tipa predmeta. Sa druge strane malo je verovatno da je predmeta nastao pre 1865. godine, jer je oznaka JM u fabrici Johana Mareša počela da se upotrebljava tek oko 1863. godine.

D.V.

Posuda za duvan sa sviračem na citri,

1865-1885.

Johan Mareš (Ausig / Bohemia) - Johann Maresch (Aussig - Bohemia)

Narodni muzej Zrenjanin